CRASS. Historia. [George Berger] - książka

Historia zespołu-legendy na scenie punk, twórców ruchu anarcho-punk, których charakterystyczny logotyp – wpisane w koło krzyże – jest znakiem rozpoznawczym dla wielu zbuntowanych ludzi na całym świecie. Crass był zresztą nie tylko zespołem, lecz performancem artystycznym, a jednocześnie ważnym ośrodkiem opinii w latach 1977-1985. Finansowali i wspierali swoim autorytetem ruchy pacyfistyczne i anarchistyczne, zaangażowali się w działalność opozycyjną wymierzoną w rządy Margaret Thatcher, szczególnie w okresie wojny o Falklandy. Posunęli się nawet do zręcznego sfingowania nagrań fikcyjnej rozmowy pomiędzy Thatcher a Reaganem, która stała się wydarzeniem politycznym i medialnym, gdyż odsłaniała zakulisową politykę brytyjskiego rządu. Przez wiele lat żyli w komunie, na farmie Dial House, która stał się wzorem dla ruchu skłotersów. Organizowali festiwale wolnościowe. Pozostawili też po sobie pokaźną dyskografię – własnych nagrań, a także płyt zaprzyjaźnionych zespołów wydawanych w wytwórni Crass Records. Książka George’a Bergera, angielskiego dziennikarza i punkowego muzyka, przedstawia Crass „od kuchni”. To przede wszystkim zapis wielu rozmów z muzykami, ich bardzo osobiste wspomnienia. Większość z nich nadal aktywnie działa czy to na scenie alternatywnej czy to w świecie artystycznym (wielu było absolwentami akademii sztuk pięknych), ale na lata spędzone pod szyldem Crass patrzą dziś z dystansu 25 lat. Historia Crass jest w znacznie mniejszym stopniu nacechowana ideologią niż wspomnienia lidera grupy, Penny’ego Rimbauda, które po polsku ukazały się pt. „Zbuntowane życie” (w 2009 roku wyszło drugie wydanie). Ale oczywiście jest tu silny przekaz buntu. W słowach skierowanych specjalnie do polskiego czytelnika Berger pisze m.in.: „W latach 80., w czasie największej popularności Crass, pracowałem w londyńskiej placówce Amnesty International. Dopiero gdy przybyło do nas kilku pracowników z Polski, zrozumiałem, co znaczą ideały, o które sam do tej pory walczyłem. Zrozumiałem, co punk oznaczał w niewolonej przez system Polsce, a jak inaczej rozumiany był w Londynie. (…) I mam nadzieję, że ta książka jeszcze bardziej rozbudzi w Was chęć kultywowania idei wolności i pokoju, które są w naszych sercach, m.in. dzięki Crass”.